در واقع سوره‌‌ی حمد خلاصه‌ای از قرآن کریم است و به عبارت 113 سوره‌‌ی دیگر قرآن تفسیر و شرح سوره‌‌ی حمد است در این سوره‌‌ی عظیم، انسان حمد خدای رحمان را به جای می‌آورد و حامد می‌شود و وقتی که حامد نعمت‌های الهی شد، آنگاه است که به حقیقت سوره‌‌ی حمد یا فاتحه نیز دست پیدا می‌کند چرا که نام دیگر سوره‌‌ی حمد را فاتحه می‌گویند یعنی گشاینده. فراخ بخش قلب‌ها برای تحمل سختی‌ها و گشاینده‌‌ی درهای رحمت، و گشاینده‌‌ی نورهای رستگاری و هدایت برای آنان که در تاریکی و ظلمت هستند. آری حامد رستگار است، حامد به راه راست هدایت می‌شود.

پیامبر اکرم(صل الله علیه و سلم) می‌فرمایند: هر نمازی که در آن سوره‌‌ی فاتحه خوانده نشود آن نماز صحیح نیست. 

بسم الله الرحمن الرحیم...

ما هر کاری را با نام خداوند آغاز می‌کنیم و نمازهایمان را نیز با همین نام زیبا آغاز می‌کنیم نه به نام کس دیگری و نه به فرمان دل یا کس دیگر.

در ساعات اولیه‌‌ی وحی را با نام این کلمات از سوی خدا آغاز کرد.

علق آیه ی1: إقرأ باسم ربک الذی خلق. آری ما هم نمازمان را با نام کسی آغاز می‌کنیم که: هوالأول والاخرو الظاهر والباطن...[ حدید/3]

الحَمدُلِلهِ رَبِّ العَالَمِینَ

 خداوند همان ربی است که بندگانش را دوست دارد هر چند که بندگانش او را دوست نداشته باشند و او به فکر و یاد بندگانش است هرچند که بندگانش او را فراموش کنند و رحمت او همه چیز را در بر گرفته است و هوالله لا اله الا هو له الحمد فی الاولی و الاخرة...: و اوست خدا و جز او خدایی نیست و در دنیا و آخرت تنها او مستحق حمد و ستایش است[ قصص/70]

سپس باران رحمت خداوند سبحان بر بنده‌‌ی با ایمان بی‌اندازه ریزان خواهد شد؛ اگر بگوید الحمدلله. برای اینکه بدانیم چرا قبل از هر چیزی و هر کاری حمد خدای را به جا آوریم کافی است تک‌تک نعمات پروردگارمان را برای خود یادآور شویم. نعمت سلامتی، اسلام، نور و هزاران نعمت بی‌منت دیگر که از به نام آوردن آن‌ها و مرور کردنشان ذهن‌ها خسته می‌شود. اگر خداوند را برای این نعمت‌ها شکرگزار نباشیم همین که عبد خداوند هستیم ما را حمد او بس است.

 با تکرار این آیه شرک به غیرالله نیز از وجود آدمی رخت می‌بندد. چرا که تو الله را مالک و خالق و سازنده و هدایت کننده‌‌ی تک‌تک نعمت‌ها و آفریننده‌ها می‌دانی و او را به عنوان رب هر 2 جهان قبول کرده‌ای. پس حال که خالقت را شناخته‌ای و با رحمت، قدرت او آشنا گشته‌ای بی‌انصافی و خارج از عدل است که شکر نعمت او را به جا نیاوری و سر تسلیم در برابر عظمتش به زیر نیفکنی.

الرَّحمَنِ الرَّحِیمِ:

الرَّحمن یعنی: مهربان- جلب کننده‌‌ی همه‌‌ی منافع و بر طرف کننده‌‌ی همه‌‌ی ضررها و زیان‌ها و نعمت دهنده به خوب و بد در دنیا چرا که خداوند به تمام آفریده‌هایش نعماتی داده است و تمام نعمت‌ها و خوبی‌ها را معطوف به مؤمنان نساخته است.

الرَّحِیم یعنی: مهرورز، بخشایشگر که رحمت و مهر خود را نسبت به بندگان مومن در قیامت نشان می‌دهد. با آمدن این دو صفت در کنار هم یأس و نا امیدی در وجود آدمی رخنه نمی‌کند چرا که با الرحمن در دنیا به ما نعمت می‌دهد و بدی‌ها را دفع می‌کند و با الرحیم در قیامت ما را مورد مهر و لطف خود قرار می‌دهد.

بله این گونه است که رجا و امید تحریک و تشویق می‌شود.

حال فهمیدید که چرا می‌گوییم الحَمدُلِلهِ رَبِّ العَالَمینَ؟ پس ای بنده‌‌ی مؤمن و نمازگزار با این امید و شوق بگو" مَالِکِ یَومِ الدِّینِ

مردم زمان جاهلیت و جاهلان خوب می‌دانستند که خداوند همه چیز را آفریده است وَ لَئِن سَأَلتَهُم مَن خَلَقَ السَّماواتِ وَ الاَرضِ لَیَقُولُنَّ الله( اگر از آنان بپرسی چه کسی آسمان‌ها و زمین را آفریده است بدون شک می‌گویند خدا)[لقمان/25] اما همین افراد روز جزا و دیدن نتیجه‌‌ی اعمالشان اعتقادی نداشتند.

بَلْ عَجِبُوا أَنْ جَاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ فَقَالَ الْكَافِرُونَ هَذَا شَيْءٌ عَجِيبٌ 

أَئِذَا مِتْنَا وَكُنَّا تُرَابًا ذَلِكَ رَجْعٌ بَعِيدٌ [ق/2-3] بلکه در شگفت شده‌اند از این که پیامبری از جنس خودشان به میانشان آمده است و آنان را بیم می‌دهد و کافران می‌گویند این چیز عجیب و شگفتی است آیا بعد از اینکه مردیم و خاک گشتیم دوباره به زندگی نو برمی‌گردیم؟ این برگشت و زندگی بعد از مرگ چیز بعید و غیر ممکنی خواهد بود.

 برای همین خداوند به ما می‌فرماید روز جزایی هم وجود دارد و خداوند خود مالک آن روز و آن حساب و کتاب است تا بداند با آن همه نعماتی که به ما داده است و آن همه لطف و مرحمتی که در حق انسان کرده است چه راهی را در پیش گرفته است. راه هدایت یا ظلمت؟

ادامه دارد